Былтыр су тасқыны елді есенгіретті. Қаншама азамат үйінен, жиған малынан айырылып, біраз шығынға батты. Зардап шеккен ағайынға ел болып көмектестік, билік салдарын жою үшін бірқатар шараларды атқарды. Еске салсақ, 12 өңірді әбігерге салған су тасқыны кезінде 120 мыңнан астам азамат құтқарылып, эвакуацияланды. Оның 45 мыңы – бала. Мемлекет тарапынан оларға барлық қажетті көмек көрсетіліп, баспанасыз қалғандар үшін эвакуациялық пункттер ұйымдастырылды. Сондай-ақ шамамен 10 млрд теңге көлемінде 150 АЕК есебінде 21 880 отбасына келтірілген материалдық залал өтелді. Жасыратыны жоқ, Сыр өңіріне де жылда ерте көктемде су тасқыны қауіп төндіреді. Осы ретте су тасқынының алдын алу және дайындық шараларының барысы қалай? Тарқатайық…

Секундына 448 текше метр су түсуде

Облыстық ТЖД ТЖ алдын алу бас­қармасы мамандарының ай­туын­ша, қазіргі таңда Сырдария өзеніне се­кундына 448 текше метр су келіп түсуде. Керкелмес су бекетінен 5 шақырым жо­ғары тұста өзенде сең жүру процесі байқалуда. Нақтырақ тоқталсақ, облыс аумағынан өтетін Сырдария өзенінің ұзындығы 1 274 шақырымды құраса, ал өзен бойындағы қорғаныс бөгеттерінің жалпы ұзындығы 625,12 шақырымға жетеді. Өзен маңында су тасқыны қаупі бар 29 елдімекен орналасқан. Бұл аумақтарда 70 мыңнан астам тұрғын, 14 мыңға жуық тұрғын үй бар. Қа­зіргі уақытта ықтимал су тасқыны ке­зеңінде тұрғындардың қауіпсіздігін қам­тамасыз ету үшін дайындық жұ­мыс­тары белсенді жүргізілуде. Атап айт­қанда, 53 эвакуациялық жинақтау және 36 эвакуация қабылдау пункті дайын­далды. Қысқы кезеңде 22 орналастыру пункті және 13 учаскеде жылыту пункті жұмыс істеп тұр. Авариялық-құтқару жүмыстарын жүргізуге азаматтық қор­ғау қызметтерінің күштері мен құрал­дары да әзір.

Алаңдауға негіз жоқ

Осы орайда аудан әкімі Ардақ Иб­раимовтың төрағалығымен аудан аума­ғында су тасқынының алдын алу бо­йын­ша мәжіліс өтті.
– Су тасқынының алдын алу бойын­ша барлық жауапты мекемелер мен кент, ауылдық округтері өздеріне жүк­телген тапсырмалар мен міндеттерді ұйымдастыру қажет. Апат айтып кел­мей­ді. Өздеріңізге белгілі, былтыр көк­­темгі су тасқынынан еліміздің бір­қа­тар аймақтарында төтенше жағдай жария­ланды. Тұрғын үйлер, кәсіп­кер­лік және әлеуметтік нысандар су астында қалып, елді мекендер арасындағы автокөлік жол­дары жабылды. Осындай болуы ық­тимал су тасқыны жағдайларының ал­дын алу бағытындағы жұмыстарды жүйелі ұйымдастырып, 100 пайыз да­йын болуымыз қажет. Тиісті ауылдық ок­руг әкімдері, өз аумақтарыңыздағы учас­­келерді қатаң бақылауға алып, ке­­зекшіліктер үзіліссіз жүргізілуін қам­та­масыз етіңіздер. Қажетті құрал-жаб­дықтардың дайын болуын қадаға­ла­ңыздар, – деді аудан әкімі.
Сондай-ақ аудан көлемінде су тас­­қынының алдын алу мақсатында ава­­­риялық-құтқару қызметтері мен күш-құралдарының дайындығы үнемі әзір­­лікте болуын бақылауда ұстау қатаң тапсырылды. Адам қауіпсіздігі бі­рін­ші кезектегі мәселе болғандықтан, бұл бағыттағы жұмыстар басты назарда болу қажеттігі ескертілді.
30 арнайы техника дайын

Мұнан бөлек аудан әкімі Ардақ Ибраимов жауапты сала басшы­ла­ры­мен бірге Сырдария өзенінің Жалағаш ауданы аумағында Тұрымбет, Қа­­раиі­рім және Шөмен қайыры учаске­леріне дейін мониторинг жұмыстарын жүргізді.
Жалағаш ауданы территориясынан Сырдария өзенінің 84,5 шақырымы өте­ді. Оның бойында барлығы 96,5 ша­қырым қорғаныс бөгеттері орна­ласқан. Сонымен қатар Қараөзек арнасының 48 шақырымы өтіп, онда 8,3 шақырым қорғаныс бөгеттері бар.
Бүгінде өзен бойында кезекшілік кестесі бекітіліп, бірінші кезекте жұмыл­дырылатын 12 шаруа қожа­лық­та­ры­ның 30 техникалары нақтыланған. М.Шә­ме­нов ауылы маныңдағы Сыр­дария өзе­нінің оң жағалауындағы «Самит арна – Шөмен қайыры» учаскесі аралығы 3855 метр жерге күшейту-нығайту жұ­мыстары облыстық жұмылдыру дайын­дығы басқармасы арқылы 32 млн 455 мың 422 теңгеге «RS Жолсервис» ЖШС-мен атқарылған. Жалпы, қазіргі таңда Шардара су қой­масынан 450, Қы­зыл­ор­да платинасынан 310, Қа­ра­өзек арнасына 15 және Әйтек су то­ра­бына 290 текше метр су келуде. Су көлемін өл­шегіш рейка 105 см, абсолюттік көрсеткіш 112,11 см-ді көрсетуде.
Су тасқынымен ел талай мәрте бет­пе-бет келді. Енді алдағы уақытта кеткен олқылықтарды түзеп, тасқын сумен күресуде заманауи тә­жіри­­белерді қолданып, алдын алу маңызды.

Жандос ЖАЗКЕН