Жаз айларында ыстық кезеңдерде күнге және ыстық құмға «пісу» салқын суға шомылу жанға сондай жайлы. «Су сенің досың және қасың» Жас балалардың суға шомыла білмеуі, адамдардың суда қауіпсіздік ережелері, шараларын орындамауынан орны толмас қайғы мен өкінішке айналып жатады. Сондықтан осындай келеңсіз оқиғаларды болдырмау үшін, төмендегілерді орындаған жөн:
     I. Суда шомылудың қауіпсіздік шаралары
    – Суға шомылатын жерді, жалпы жағдайды судың тазалығын, тереңдігін мұқият тексеріп алыңыз.
     – Тамақ ішкеннен кейін бірден шомылмаңыз.
     – Суға тек қана рұқсат етілген жерлер мен жағажайларда шомылыңыздар.
     – Өте ұзақ шомылмаңыз, өзіңізді шаршағанға және қалтырауға дейін жеткізбеңіз.
     – Суға түскенде бір-біріңізді көзден таса қылмаңыз.
     – Қоршау белгілерінен, бұйымдардан тыскары жүзбеңіз.
     – Техникалык ескерту белгілерінің, бұйымдардың және басқалардың үстіне шығушы болмаңыздар.
     II. Көлдерде, тоғандарда, тоқтау сулар мен шалшық суларда шомылудың қауіптері
     Өзендер мен көлдерде, тоғандарда, тоқтау сулар мен шалшық суларда шомылудың қауіпі мол себебі инфекциялық аурулардың қоздырғыштары ағын суда: Іш-сүзегі 183 тәулік, дезентерия 12-92, оба 4-92, туляремия 7-31, бруцеллез 4-45 тәулікке дейін өмір сүреді.
     III. Тырысу (судорога) болғанда сіздің іс-әрекетіңіз.
       Суық суда шомылу қол-аяқтың тырысып қалуына әкеліп соғады.
     – егер тырысу болғанда жүзуді тоқтатып суға арқаңызбен шалқалай жатыңыз, сабырлық сақтаңыз.
     – Қолыңыздың саусақтары тырысып қалғанда жұдырығыңызды түйіңіз, қолыңызды бір жаққа қарай серпе лақтырып, жұдырығыңызды ашыңыз.
   – Балтыр бұлшық еті тырысқанда бүгіліп қолыңызбен аяғыңыздың басын қысып бар күшіңізбен өзіңізге қарай тартыңыз, немесе аяғыңызды судың астына созып, аяғыңызды бармақтарын алға иіңіз. Содан соң балтырыңызды сылаңыз.
     – Тырысу қойысымен тынығып алып, жүзудің басқа әдісімен жағаға шығыңыз

     IV.   Су иірімінен шығудың тәсілдері.
      – Егер иірімге тап болсаңыз, кеудені кере дем алып, иірімнің астына сүңгіңіз.
      – Судың астына иірімен алысырақ кетуге тырысыңыз.
      – Иірімен алыстаған соң судың бетіне қайта шығып жағаға қарай жүзіңіз.
     V. Суда қатты шаршаған кездегі іс-әрекет.
        Суда ұзақ шомылу шаршап – шалдығуға әкеліп соғады.
      – Егер суда шарашасаңыз немесе тоңсаңыз тез арада жағаға қайтыңыз. Сабыр сақтаңыз.
     – Әлсін – әлсін шалқалай жатып дем алыңыз, күшіңізді үнемдеңіз, өзіңізді және уақытты бақылау үшін, жаймен дауыстап санаңыз.
     – Егер өз күшіңізбен жағаға жете алмайтыныңызды сезінсеңіз шалқалай жатып қолыңызды бұлғап көмекке шақырыңыз.
     VI. Суық судың қауіптілігі. Суық суға түсіп кеткен адам  10-30 минутта көбіне суық өтіп қайтыс болады (5-7С 2-ші дәрежелі гипотерамия). 5-15 минут қимылсыздық  суықтан талуға (шок) және өлімге әкеліп соғады. Суық судан шығарылып, аман қалғанның өзінде жиі-жиі есінен танады. Организмнің жалпы салқындауы қатты шаршағанда , ашыққанда, мас             күйінде тезірек болады. Физиологиялық ерекшеліктеріне байланысты әйелдер суық суға төзімдірек болады, ерлер 4-5 минуттан сон-ақ жүректері тоқтап қалуы мүмкін. Суық суда клиникалық өлім 30-60  минутқа, жылы суда 5-6 минутқа созылады. Тұщы суға батқан адам 1-3
минутта, ал теңіз суында 7-8 минутта қайтыс болады. Сондықтан суық- суда әрбір секунд қымбат.
     VII. Судағы қатерге ұшыраған адамға алғашқы көмек.
     Қатерге ұшыраған адамға көмек көрсеткенде мүмкіндігінше  тездетіп оттегі жетімсіздігін қолдан дем алдыру тәсілін қолдану арқылы жойыңыздар.
     – қатерге ұшыраған адамды судан алып шыққаннан кейін оның киімін беліне дейін шешіп, демалу жолдарының жоғары жағын және асқазанын  судан босатуға кірісу;
     – қатерге ұшыраған адамның аузын азу тістерінінің  әр жағынан саусақпен қарамай, немесе қол орамалмен, не дәке оралған пышақ жүзімен, шай қасықтың сабымен немесе жалпақ темір заттпен ашу керек.
     – Ауыз ішін шырышпен балдырдан тазалау керек.
     – Қатерге ұшыраған адамның жоғарғы тыныс жолдары мен асқазанын судан арылту үшін оның кеудесін көмек көрсетушінің тізесінен бүгілген аяғының үстіне бас жамбасынан төмендетіп салып, кеуде сүйегінің астыңғы бөлімдерін ырғақпен қысып баса беру. Ең жеңіл және тиімді тәсіл – «ауыздан ауызға» немесе «ауыздан мұрынға» ауа үрлеу. Қатерге ұшыраған адамды бетін жоғары қаратып жатқызып, бір қолды оның мойнының астына жіберіп, екінші қолымен маңдайынан басып, басын мүмкіндігінше шалқайту. Баспармақпен және сұқ саусақпен қатерге ұшыраушының мұрнын қатты қысып, демді ішке терең алып, оның аузына минутына 18-20 дем салу керек. Қатерге ұшыраушының жүрек соғуын ұдайы қадағалап отыру керек. Егер жүрек соғуы тоқтап қалса қолдан дем алдыру мен қатар, жүрекке тікелей емес массаж әдісін қолдану керек, ол үшін: қатерге ұшыраушының жүрек түсына бір алақанды қойып  екіншісін айқастыра салу керек, екі колдың да саусақтары көтеріңкі болу қажет, дене салмағын пайдалана, төс сүйекті омыртқа жотасына қарай 4-5 см қысады, жиілігі минутына 70-72 рет.

Есте сақтаңыздар!
     Судағы апаттан қорғанудың ең сенімді жол – суда жүзу ережелері мен қауіпсіздік шараларын қатаң сақтау.

Жалағаш ауданы Төтенше жағдайлар бөлімі