Ұлттық бірегейлікті сақтап, мәдениетті дамытуда салт-дәстүр құндылығының маңыз зор. Рухани құндылығымызға айналған салт-дәстүр мен әдет-ғұрыптың ұрпақтан-ұрпаққа аманаттай жалғасын табуы – ұлт дамуының басты кепілі. Аудан әкімінің орынбасары Ғани Сүлейменовтің қатысуымен «Наурызнама» онкүндігіне сәйкес 14 наурыз Амал күніне орай «Руханият» орталығында «Жаңа өмір, жаңа жыл, жаңа күнмен қауышу» атты мерекелік іс-шара өтті.
Амал күні қазағым көріседі,
Көрісу, бұл көненің желісі еді.
«Жасың құтты болсын!» деп жамырасып,
Ақ ниетпен адал қол беріседі.
Көріседі – «Көңілдер жібісін» деп,
Көріседі – «Тасысын ырысың!» деп.
Көріседі – «Көк мұзда жылысын!» деп.
Көріседі – «Оң болсын, Ұлысың» деп.
Қазақ халқы үшін көктем мезгілі жаңа өмірдің бастауы іспетті. Көктемнің алғашқы күнінде алғыс айтсақ, орта шенінде көрісу күнін қарсы аламыз. «Көрісу» немесе «Амал» мерекесі жайында толығырақ тарқата кетейік.
Әсіресе еліміздің батыс өңірінде сақталып қалған бұл дәстүрдің тарихы бірнеше ғасырдан бастау алады. Сол уақыттан бері наурыз айының 14-і «Көрісу күні» болып белгіленген. Тарихшылар бұл күннің шығу тарихын былай түсіндіреді.
Төрт түлік малының жайын жасаймын деп ұланғайыр даланың әр пұшпағын ұыстап отырған көшпенді халық қаһарлы боранда бірінің үйіне бірі бара алмай, тек қар еріп, күн ұзарып, көктем шыққанда ғана көріскен, содан бері көзайым қуанышынан дәстүрге айналып кеткен деседі. Сондай-ақ «Амал» күнінің дәл 14 наурызда атап өтілу себебін де Шығыс елдерінің күнтізбесінде наурыздың басталуы амал айының 1-ші жұлдызы болып есептелетінін, ал амал – Тоқты шоқжұлдызының ескі парсыша атауы екенін, Тоқты жұлдызы күн мен түн теңелгенде туатынын, яғни осы күні амал кіріп және бұл мереке наурыз айының соңына дейін жалғасатынын айтады.
Бұл күні ағайын-туыс, көрші-көлем, бір-бірінің үйіне кіріп сәлем беріп, құшақтасып көрісіп, мәре-сәре болып жатады. Бұл – қазақ халқының ежелден келе жатқан мерекелерінің бірі.
Амал мейрамы – ғасырлар бойы еңсесі биік елдіктің, байламы сөгілмес бірліктің, ырыс пен ынтымақтың мерекесі. Бірліктің белгісіне, татулықтың таңбасына айналған қастерлі мерекеде кең құшақ айқара ашылып, төс қағысып, алыс-жақын көрісіп, өкпе-наз кешіріледі. Сондай-ақ бұл күні бірлік күшейіп, береке молаяды.
Бүгінде тарихтан сыр тартқан, халқымыздың көне-дәстүрлерін, ғибратты тұрмыс-тіршілігін айшықтайтын амал күнін тойлау тамырын тереңге жайып, оң үрдіске айналды. Амал мерекесі – өткенді саралап, болашағымызды болжайтын таразы.
Тұрмыс-тіршілігін табиғатпен байланыстырған халқымыз наурызды жақсылықтың бастауы деп білген. Қазақтың салт-дәстүрі мен әдет-ғұрпы, ұлттық құндылықтарымыз ұлықталатын бұл мейрамды жыл сайын асыға күтетініміз рас. Себебі бір-бірімізге ақ тілек тілеп, «ұлыс оң болсын, ақ мол болсын, қайда барсаң жол болсын» деп келер күннен ырыс пен молшылық, береке-бірлік, татулық пен шынайы мейірімділіктің ыстық ықыласын атқаратын да осы – «Наурыз» мейрамы. Бұл күні халқымыз бар жақсысын иығына іліп, дәмдісін дастарханға қойып, өнерін орта салған. Наурыз айының 14-і күні жалағаштықтар ерекше мән-мағынаға ие «Амал» күнін қарсы алды. «Руханият» орталығын дүбірлі думанға бөлеген аудан халқы ұлттық тағамдардан, оның ішінде наурыз көжеден дәм татып, аудан өнерпаздары мен қолөнер шеберлерінің туындыларына арналған көрмемен танысып, алтыбақан теуіп, спорттық сайыстарды тамашалады.
Мереке қарсаңында наурыз көжені дайындағандардың бірі – Айткүл Жүнісова. Ұлттық тағамның бұрқыраған иісі мені еріксіз қазан-ошақтың басына алып келді. Барсақ, Айткүл апай жанындағы жастарға ұлттық тағамның ерекшелігі мен құндылығын айта отырып, әзірлеп жатыр екен. Мен де қыз баласы болған соң үйден жасап көрмек ниетте тағамды дәмді етіп дайындау жолын сұрап әлекпін.
– Наурыз көжені жас күнімнен бері дайындаймын. Әр мейрам сайын отбасымызда ұлттық тағамды міндетті түрде пісіріп, қыздарым мен келіндеріме үйретемін. Немерелерім жыл сайын мейрамды «әжемнің наурыз көжесін ішемін» деп асыға күтеді. Жалпы наурыз көже пісірудің еш қиындығы жоқ. Сүрленген ет пен қазы, арпа, тары, күріш, айран құю арқылы дәмді етіп пісіруге болады. Әркім қолындағы барымен пісіре береді. Бүгін жанымдағы қыз-келіншектермен қолда бармен дайындап жатырмыз. Мына жеті дән міндетті түрде қосылу керек деген қағида жоқ, – дейді ол.
Ұлттық тағамның жасалу жолына қарап көзім тойды. Айткүл апай да аузым берік екенін айтпасам да көзімнен ұғып, «үйіңе барғанда ішіп, дәмін көр» деп бір тостаған наурыз көжені қолыма ұстата салды. Осылайша салт-дәстүр жаңғырған күні мерекелік көңіл-күйде жүрген жерлестерге наурыз көжеден үлестірілді. Мұнан кейін ұлттық спорт ұлықталды. Аудан тұрғындары асық ату, арқан тартыс, қолкүрес сынды сайыстар бойынша сынға түсті.
«Наурыз келді дегенше, ырыс келді десеңші» демекші, ырыс-құтымен келген Наурыз мейрамы биыл он күн тойланады. Іс-шара барысында ұлттық құндылығымыз насихатталып, салт-дәстүріміз жаңғырмақ. 15-ші наурыз – қайырымдылық күні. 16-шы наурыз – мәдениет және ұлттық салт-дәстүрлер күні. Бұл – ұлттық құндылықтарымызды ұлықтайтын, салт-дәстүрімізді дәріптейтін, қазақы болмысымызды айшықтайтын ерекше күн. 17-ші наурыз – шаңырақ» күні. Бұл күнде «Алтын шаңырақ, «Күміс кереге» иелері марапатталып, жас отбасылардың неке қию рәсімдерін өткізу арқылы оларға «наурыз бата» беріледі. Ал 18-ші наурыз ұлттық киім күні деп аталды. 19-шы наурыз – жаңару күні. Табиғаттың жаңарып, тіршілік қайта жанданатын көктем мезгілімен қатар келген бұл күні өңірлерде ағаш егу жұмыстары жүргізіледі. 20-шы наурыз ұлттық спорт күні қарсаңында бәйге, көкпар, аударыспақ, жамбы ату, теңге ілу, асық ату, тоғызқұмалақ сынды спорт түрлері бойынша жарыстар мен турнирлер ұйымдастырылады. 21-ші наурыз ынтымақ күні болып жарияланды. Қазақ – ежелден береке-бірлігін бекемдеп, ынтымағы мен татулығын ту еткен дана халық. Сондықтан бұл күн де халқымыз үшін айрықша мәнге ие. 22-ші наурыз – жыл басы. Ал 23-ші наурыз – тазару күні.
Шара соңында аудан тұрғындары халқымызға игілік, елімізге молшылық, әр шаңыраққа береке тілеп тарқасты.
Ақтоты ЕРЖАНҚЫЗЫ
Пікірлер жоқ. Бірінші болыңыз!