Кеше ғана елімізде суға шомылу маусымы басталды. Жаздың аптап ыстығында адамдар табиғат аясында демалып, салқындау, демалу мақсатында көлге, өзенге тағы басқа су айдындарына суға түседі. Алайда кейбір азаматтар қауіпсіздік ережелеріне салғырт қарап, балалары мен жақындарының өміріне қауіп төніп жатады. Тіпті адам өліміне де әкеп соқтырған жайттар бар. Шыны керек, соңғы жылдары кішкентай бүлдіршіндер мен жасөспірімдердің суға кету фактілері жиілеген. Әрине, қоғамда «Суға бату фактілері неліктен жиіледі?» деген заңды сұрақ туындайды. Бірақ ескерту жұмыстары үздіксіз жүруде, әлде заңды түрде шомылуға рұқсат етілген қауіпсіз су айдындары жоқ па? Тарқатайық…

Шомылуға рұқсат етілген
698 орын бар

ҚР ТЖМ Азаматтық қорғаныс және әскери бөлімдер комитетінің мә­­лі­ме­тінше, елімізде ресми түрде шомылуға рұқсат етілген 698 орын бар, оның 458-і – жеке меншік, 227-сі – ком­му­налдық жағажай, 13-і – туризм және спорт ны­сан­­дары. Биыл ауа райы­ның қатты ыс­тық болу болжамына сәйкес, тағы 84 қауіпсіз аймақты жасақтау жұмыстары жүргізілуде. Бір қуантарлығы, енді ол орындарды іздеп, әбігерге түспейсің, өйт­кені барлық ақпарат «2ГАЖ» қосым­шасында қолжетімді.

Былтыр 66 бала құтқарылған

ТЖМ су айдындарында қауіпсіздікті қамтамасыз ету мақсатында орта­лық мемлекеттік органдармен және әкім­дік­­термен бірлесіп, кешенді дайын­дық пен алдын алу жұмыстары ұйымдас­тырылып, іске асырылуда. Жүргізілген профилактикалық жұмыстар кешенінің нәтижесінде 2021-2024 жылдары суға батып, қайтыс болғандардың саны 51 пайызға азайған. Былтырғы шо­мы­лу мау­сымында еліміздің су айдын­дарын­да 258 адам, оның ішінде 66 бала құтқарылған.

4 жылда 260 бала суға батқан

Көңілге күйбең түсіретін статистика, профилактикалық іс-шараларға қа­ра­мастан соңғы 4 жылда 843 адам, оның ішінде 260 бала суға батып қай­тыс болған. Профилактикалық іс-ша­ра­лар кешенін өткізу барысында 191 мыңға жуық көрнекі оқыту өнім­дері (парақшалар, жадынамалар, брошю­ралар) таратылған, су айдындарында 181 қауіпсіздік белгісі орнатылған. Сон­дай-ақ қайғылы жайттардың алдын алу мақсатында жыл басынан бері 11 562 бала жүзу дағдыларына үйретілді, бұл жұмыстар әлі де жалғасын табуда.
ТЖ министрлігі Ішкі істер және Көлік министрліктерімен бірлесіп, су ай­­дындарында адамдардың қаза болу қаупін азайту мақсатында азаматтар­дың судағы қауіпсіздік қағида­ларының талаптарын бұзудың жолын кесу ба­ғы­тында 20 мыңнан астам рейдт пен патрульдеу жүргізді. Анықталған 761 заң бұзушылар «Ортақ су пайда­лану қағидаларын бұзғаны» (364-бап), «Су айдындарындағы қауіпсіздік қағидаларын бұзу немесе орын­да­ма­ғаны» үшін жауапкершілікке тартылды.
ТЖМ құтқару бөлімшелері ірі ак­ва­ториялардың ең белсенді пайда­ланылатын 70 учаскесін бақылайды, онда кәсіби құтқарушылар қызмет ат­қарады. Сонымен қатар биыл әкім­діктер мен жағалаудағы демалыс орын­дарының иелері министрліктің жедел-құтқару жасақтарында дайындықтан өткен 100-ден астам қоғамдық құтқа­рушыны дайындаған.

Аймақта 4 адам қаза болды

Қызылорда облысы ТЖД Азаматтық қорғаныс басқармасының мәліметінше, жыл басталғалы облыс аумағындағы су айдындарында 4 адам қаза болды. Оның 2-еуі – бала. Суда адамдардың қаза бо­луының негізгі себебі қауіпсіздік ере­­желерін өрескел бұзуы болып та­былады. Мұнан бөлек суға түсуге қауіпті аймақтарда азаматтардың рұқсат етіл­меген жүзу құралдарын қолдануы қай­ғылы жағдайлардың көбеюіне ықпалын тигізіп отыр.
Балалардың рұқсат етілмеген су айдындарында суға шомылуының ал­дын алу мақсатында жазғы демалыс уа­қытында 8 жазғы лагері оқушыларды қабылдайды. Онлайн режимде об­лыс­тың 31 548 оқушысына жалпы «Судағы қауіпсіздік ережелері» тақырыбы бо­йын­­ша интерактивтік сабақтар өткі­зіл­ген. Ата-аналардың назарына жеткізу мақ­сатында «WhatsApp» желісіндегі чаттарда балалардың судағы қауіпсіздік ере­желерін қатаң сақтауын бақылау-қадағалаулары қажеттігі жөнінде бей­не­роликтер мен жадынамалар жария­лануда.
Су объектілері мен су шаруашылығы құрылыстарында жаппай демалуға, ту­ризмге және спортқа арналған жер­лерді белгілеу туралы» Қызылорда об­лысы әкімінің қаулысына сәйкес 7 коммуналдық жағажай белгіленген. Нақ­тырақ тоқталсақ, Арал ауданында «Ақ­құм­шық», Қазалы ауданында «Қаш­қан су», Қармақшы ауданында «Мұ­рат­баев», Сырдария ауданында «Қал­ған­дария», Шиелі ауданында «Бәй­геқұм», Қызылорда қаласында «Сыр толқыны» және «Сыр Самалы» бар. Облыс аумағында суға шомылуға тыйым салынған 63 қауіпті аймақтың тізімі тіркелген. Осы учаскелерге 149 ес­керту тақтайшасы мен билбордтар орнатылған.

9 азамат айыппұл арқалады

Облыс тұрғындары мен қонақта­рының жаз мезгілінде су айдын­дарын­дағы қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақ­сатында ТЖ Департаменті бас­ты­­­ғының «2025 жылғы жазғы суға шо­­мылу маусымы кезеңіндегі қауіп­сіз­­дік шараларын ұйымдастыру тура­­лы» бұйрығы негізінде күн­делікті тәу­­лік бойы жауапты сала мамандарын тарта отырып, полиция депар­та­менті, жергілікті атқарушы ор­ган қыз­мет­кер­лері және еріктілер рейд­тік жұмыс­тар ұйымдастыруда. Профилактикалық жұ­мыс­тарға 225 ерікті жұмылдырылды.
Су айдындарында жыл басынан бері 301 рейд жүргізіліп, 2452 тұрғынға су­дағы қауіпсіздік ережелері түсіндіріліп, үнпарақтар таратылған. ТЖД-ның қыз­меткерлері ҚР ӘҚБтК-нің 412-бабы бойынша (Су айдындарында қауіпсіздік қағидаларын бұзу немесе орындамау) 9 адамға хаттама толтырып, айыппұл салды. Сонымен қатар балық шаруа­шылығы инспекциясы заңсыз балық аулау бойынша 81 деректі тіркеп, оларға айыппұл салды.

Жалағашта ашық бассейн қайта жаңғыртылуда

Жалағашта аудан әкімінің тапсыр­масына сәйкес жауапты сала өкілдері су айдындарында азаматтар мен ба­лалардың қауіпсіздігін қамта­масыз ету мақсатында рейдтер ұйым­дасты­ру­да. Шарада тұрғындарға рұқсат етілме­ген орындарда суға түсуге тыйым са­лынатыны түсіндіріліп, қа­уіп­­­сіздік та­­­­­­лап­тары кеңінен наси­хат­талды. Сон­дай-ақ Сырдария өзені жаға­лауын­да қауіп­­­сіздікті сақтау шаралары таныс­тырылды.
Айта кетейік, ауданда 2 бассейн бар, біреуі «Ақтерек» сауықтыру ла­герінде орналасқан. Сондай-ақ аудан тұрғындары Б.Құлтекенов атындағы ау­дандық жабық бассейнге барып, емін-еркін суға шомылуға болады. Жа­лағаштықтар үшін қуанышты жаңа­лық, бүгінде кент орталығындағы ашық бассейнді қайта қалпына кел­тіру бағытында бірқатар жұмыс ат­қа­рылуда, жақын уақытта толық іске қосылады. Бұл бассейн суға түсу мау­сы­мында аудан тұрғындары мен жастардың бос уақытын тиімді өткізуіне мүмкіндік береді.

Былтыр ауданда суға кету фактісі тіркелмеген

Жалағаш ауданы ТЖБ бастығы Еркін Назарқұловтың айтуынша, ауданда соңғы 5 жылда 7 адам суға батқан, оның 1-еуі – бала. Бір қуантарлығы, былтыр және биыл судағы қайғылы оқиғалар орын алмаған.
Ауданда суға шомылуға тыйым салынған 6 қауіпті аймақ бар, бұл учас­келерге 23 ескерту тақтайшасы мен 10 билборд орнатылған. Сондай-ақ барлық білім беру ұйымдарындағы оқу­шылар, ұстаздар және ата-аналарға су­дағы қауіпсіздікті сақтау бойынша жиындар өткізілген.
Суға шомылу маусымы бойынша «Qyzylorda TV» телеарнасында 1 бейне­сюжет көрсетіліп, аудандық «Жалағаш жаршысы» газетіне бірнеше мақала, әлеу­мет­тік желілерге 25 мақала мен бейне­роликтер жарияланды.

4 азаматқа 51 688 теңге
айыппұл салынды

Полиция бөлімі, жергілікті атқа­ру­шы орган қызметкерлері және ерік­тілерді тарта отырып, күнделікті күн­­­діз-түні рейдтік жұмыстар ұйымдасты­­рылуда. Рейдтік жұмыстарға дрон­дар пайда­ланылуда. Яғни су айдын­дарында 16 сәуірден бастап 40 рет рейд жүргізіліп, 3 мыңнан астам тұр­ғынға судағы қауіп­сіздік ережелері түсіндіріліп, үнпарақтар таратылды.
Былтыр рейд барысында ҚР ӘҚБК 412 бабына сәйкес белгіленбеген орын­дарға суға түскен жеке тұлғаларға 4 әкімшілік хаттама толтырылып, 51 688 теңге айыппұл салынды. Ал биыл по­лиция қызметкерлері ҚР ӘҚБтК-нің 364-бабы «Ортақ су пайдалану қағи­даларын бұзу» бабы бойынша 1 аза­матқа әкімшілік хаттама рәсімдеген.

Суға түскенде сақтық керек

Ең алдымен шомылатын судың те­реңдігі мен тазалығына мұқият бо­лу қажет. Әдетте соңы қайғыға ұла­са­тын оқиғалар суға шомылуға тыйым са­лынған жерлерде болатыны жа­сы­рын емес. Сондықтан тек рұқсат етіл­ген орындарда шомылған жөн. Бел­гі­ленген қоршаудан тыс аумаққа және техникалық ескерту белгілерінің үстіне шығуға болмайды. Бассейн, өзен-көл­дерге ішімдікке масайған күйде кірмеу қажет.
Тағы бір ескеретін жайт, балаларды қараусыз қалдырмау керек. Мектепке дейінгі және мектеп жасындағы кіш­кентай ба­лалар үнемі үлкендердің қарауын­да болуы тиіс. Сәл үлкенірек жастағы жасөспірім балалар өздері су айды­нына шомылуға барған кезде суға тү­суге рұқсат етілген, қауіпсіздігі сақ­тал­ған жерлерде шомылуы қажет. Оларға белгі қойылған жерден асып жүзуге болмайтынын, жағадан алыс жүзбеу ке­рек­тігін егжей-тегжейлі түсіндіру қажет.
Алғашқы көмек
қалай жүргізіледі?

Зардап шеккен адамға алғашқы медициналық көмек көрсету мүмкіндігі бар екенін естен шығармау қажет. Сол мүмкіндікті жіберіп алмауыңыз аса маңызды. Осы орайда аудандық ТЖБ мамандары суға батқан адамға ал­ғашқы медициналық көмек қалай көр­се­тілетінін айтты.
Суға батқан кездегі алғашқы көмек – зардап шегушіні судан шығару. Содан кейін тыныс жолдарын судан тазарту қажет. Ол үшін құтқарушы тізесін бүгіп, зардап шегушіні бүгілген тізесіне ішімен жатқызып, оның кеуде тұсын қысып, арқа жағынан қағып, суды шығарады. Егер адамның есі анық болған жағ­дайда оған ыстық су беріп, денесін құрғатып, жылы жерге апару қажет. Ондай жағдай, өкінішке орай көп бола бермейді. Көбі ессіз болып жатады. Сол кезде адамды жағалаудағы тегіс жерге жатқызып, ауыз қуысын тазалап алу қажет. Ауыз қуысында лай, балшық, протез, ас қалдықтары болуы мүмкін. Ол үшін екі саусақты орамалмен орап, ауыздағы заттарды шығарып, дұрыстап тазалаған жөн. Зардап шегуші есін жинамаған жағдайда оның жағдайын үш белгіге қарап, анықтап білу қажет. Олар – көз қарашығының жарыққа әсер етпеуі, пульстың анықталмауы, тыныс алмауы. Осы үш белгі бай­қалған жағдайда дереу жүрек-өкпе реа­нимацияларын бастау қажет.
Суға түскен кезде сіңірдің тартылып қалу қаупі бар. Бұл кезде қорқыныш-үрейге жол бермей, судан тезірек шығу үшін бар күш-жігерді салу қажет. Сіңірдің тартылуына бірнеше себеп бар, солардың бірі – жүзушінің суық суда жүзуі және ұзақ уақыт бойы суда болуы. Тағы қоса кететінім, дене шынықпаған жағдайда да сіңір тартылып қалады. Бұлшықет ұзақ жүзу салдарынан қал­жырайды. Бұл кезде жүргізілетін ша­ралар – жүзу түрін өзгерту және мүм­кіндігінше судан тез шығу. Жағаға шыққаннан кейін тартылған бұлшықетті міндетті түрде уқалау қажет. Егер саусақ бұлшықеттері тартылса, онда сау­сақтарды жиі әрі жылдам ашып жабу арқылы бұлшықеттерді босаңсытуға бо­лады. Егер аяқ бұлшықеттері тартылса, онда арқаға жатып қол арқылы жүзу қажет. Ал егер қол тартылса, аяқпен жұмыс жасау керек.

Ауру жұқтыру қаупі жоғары

Халық көп жиналатын жағажайларда, өзен-көлдерде инфекция жұқтыру қаупі жоғары. Сондықтан шомылуға тыйым салынған жерлерде суға түспеген абзал.
Лас жағажайларда ішек инфекция­ларын, тері ауруларын қоздыратын ин­фекцияларды жұқтырып алуы­мыз мүм­кін. Олар – лямблиоз, криптос­по­ридиоз, ротавирустар, дизентерия, хо­лера, сальмонеллез, лептоспироз, ге­патит А вирустары. Сонымен қатар ферма, зауыт, саябақ маңайларында иттер көп серуендейді. Олар да суды ластауы мүмкін. Суда жүзетін құстардан паразит, микробтар тарайды. Жағымсыз иіс шығатын су қоймаларына мүлде жақындамаған жөн.

Жандос ЖАЗКЕН