Ми – айналамыздағы әлемді қалай көретінімізге, қандай эмоцияларды бастан кешіретінімізге және белгілі бір жағдайларда өзімізді қалай ұстайтынымызға жауап береді. Бірақ ми мінсіз емес – қабылдау қателері адамның табиғатына тән. Интернет әлемі үнемі алаңдататын нәрселер ұсынады, бұл зейінді ұстау қабілетін төмендетеді.

Әлеуметтік желілердің миға әсері ғалымдарды қызықтырады және жақында жарияланған зерттеу нәтижелері жасөспірімдердің одан көп зардап шегетінін көрсетті.

Интернет және ми

Интернет әлемді түбегейлі өзгертті. Pew Center жұмысының нәтижелері әрбір төртінші ересек адамның үнемі дерлік желіде болатынын көрсетті. Дүниежүзілік желіде өткізілген уақыт миға үлкен әсер етеді, нәтижесінде мидың үш саласында бірден және тұрақты өзгерістер болады.

Зерттеу сонымен қатар әлеуметтік желілердің әртүрлі жастағы адамдарға әсері қарастырылды. Сонымен, үнемі алаңдаушылық пен ақпаратқа жылдам қол жеткізу балалар мен жасөспірімдерде мидың дамуында проблемаларға әкелуі мүмкін. Бұрын жарияланған зерттеулер сонымен қатар сандық көп тапсырманың зейінге теріс әсерін анықтады және желіде жиі болу кішкентай балалардың сөйлеуін кешіктіретінін анықтады.

Зерттеушілер интернетті пайдалану әртүрлі жастағы когнитивті және әлеуметтік қызметке әртүрлі әсер етуі мүмкін деп санайды.

Интернетті шамадан тыс пайдалану жанама түрде ұйқының бұзылуына немесе нақты әлемде әлеуметтік өзара әрекеттесудің төмендеуіне әкелуі мүмкін. Сонымен қатар интернет пен әлеуметтік желілер егде жастағы адамдарға жақсы әсер етеді. Бұл ретте ғалымдар цифрландырудың ұзақ мерзімді салдары қазіргі уақытта белгісіз екенін атап өтті. Ғылыми жұмыстың толық мәтінімен World Psychiatry журналынан танысуға болады.

Жасөспірім, Ми және Интернет

Бір ұрпақ үшін әлеуметтік медиа тәулік бойы сөйлесу үшін бұрын-соңды болмаған мүмкіндіктер берді. Сонымен, қазіргі жасөспірімдердің миы ақпараттың тұрақты ағынына өте сезімтал және хабарландыруларды, «лайктарды» және хабарламаларды үнемі күтеді.

Бұл туралы Jama Pediatrics журналында жарияланған мақалада айтылған.

13-17 жас аралығындағы жасөспірімдердің 78%-ы әлеуметтік желілерді сағатына кемінде бір рет тексереді, ал 46%-ы «үнемі дерлік» тексереді. Сонымен қатар, жасөспірімдік кезеңде ми маңызды құрылымдық және функционалдық қайта құруға ұшырайды.

Интернет балаларда, жасөспірімдерде, ересектерде және қарттарда (яғни бәрімізде) мидың жұмыс істеу тәсілін өзгертеді.

«Біз әлеуметтік желілерді үнемі тексеріп отыру әдеті жасөспірімдерді кері байланысқа аса сезімтал етеді, мотивация мен назар аудару үшін бірден бірнеше бағыттағы жүйке белсенділігін арттырады деп болжадық», – деп жазады ғылыми жұмыс авторлары.

Нәтижелер Instagram, Facebook немесе Snapchat-тағы хабарландыруларды күніне 15 реттен артық тексерген жасөспірімдердің әлеуметтік марапаттарға, соның ішінде ұнатуларды, мақтау сөздерін және жақсы беделге ие болуға сезімтал екенін көрсетті. Керісінше, хабарландыруларды үнемі тексеріп отыру жасөспірімдердің жағымсыз хабарларға сезімталдығын азайтқан.

Жасөспірімдердің 97%-ы күн сайын интернетке кіреді. Олардың 46%-ы әлеуметтік желілерде «үнемі дерлік» құрдастарының реакциясын күтеді.

Сонымен қатар, күніне бір рет немесе одан аз хабарландыруларды тексеретін жасөспірімдер бастапқыда «марапаттауға және жазалауға» (ұнату/ұнатпау) өте сезімтал болды.

Зерттеудің авторлары New York Times газетіне берген сұхбатында бұрын-соңды болмаған жұмыс атқарғанын, бірақ алған қорытындылар түпкілікті емес екенін, яғни оларға сақтықпен қарау керек екенін атап өтті.

«Қазір біз әлеуметтік желілер миды өзгертеді деп нақты айта алмаймыз», – дейді зерттеу авторлары.

Бәрі соншалықты жаман емес

Дегенмен, зерттеу нәтижелері жасөспірімдерге дамып келе жатқан цифрлық әлемді шарлауға мүмкіндік беретін оң факторларды да анықтады. Сайып келгенде, әлеуметтік медиа бізді жақсы да, жаман да жаққа өзгертеді.

Әлеуметтік желіні күніне 15 реттен жиі тексеретін жасөспірімдердің миы әлеуметтік кері байланысқа сезімтал болады.

Америкалық психологиялық қауымдастықтың бірлескен авторы Митч Принштейннің айтуынша, жасөспірімдердің көпшілігі өмір бойы мидың дамуы үшін маңызды кезеңдердің бірінде технология мен әлеуметтік медианы пайдалана бастайды.

Интернет қоғамды ғана емес, әр қолданушының миын да өзгертіп жатыр

Зерттеушілер сонымен қатар жасөспірімдер мен әлеуметтік желілерге ғана емес, барлық жастағы адамдарға қатысты әрі қарай ұзақ мерзімді зерттеулер қажет екенін атап өтті.

Қалай болғанда да, Интернет біздің өмірімізге мықтап еніп, қазіргі қоғамға үлкен әсер етті.

Ақпарат дереккөзі: MASSAGET