Мемлекет басшысы Қасым Жомарт Тоқаев Абай облысына арнайы барып, өртке оранған орманды көріп, өзінің жеке қарауына алғанын бұған дейін жаздық. Президент Үкіметті сынға алып, облыс әкіміне қатаң сөгіс те жариялады. Өрттен зардап шеккен азаматтармен де жеке кездесіп, жағдайды дереу реттеуге сөз берді. Бүгінде елді есеңгіреткен тілсіз жау тұсалды ма? Өртпен күрескен бейбіт күннің батырларының отбасына қандай жәрдем көрсетілмек? Иә, қайғыға ортақтасып, өрттің өшуіне тілектес болған халықтың осы және өзге де сұрақтарға жауап іздейтіні рас.

Апта басында ҚР Премьер-Министрі Әлихан Смайылов Абай облысындағы ірі табиғи өртті жою және одан зардап шеккен отбасыларға қажетті қолдау шараларын көрсету мәселелері жөнінде жедел кеңес өткізді. Үкімет басшысы жауапты мамандарға 10 күн ішінде оқиғаның барлық мән-жайын анықтап, тиісті қорытынды шығаруды тапсырды.
Төтенше жағдайлар министрі Сы­рым Шәріпхановтың мәліметінше, 11 мау­сым күні жел екпіні секундына 18 метр­ге дейін жетіп, өрт негізгі ошақ­тан оңтүстік бағытта таралған. Атап айтқанда, Талица ауылына қарай қалың түтін жүріп, орманның төменгі жағы өр­тенген. Елді мекенді қорғау үшін өрт сөндіру техникасы жедел іске қосылып, нәтижесінде тілсіз жау ауыздықталған. Осының арқасында негізгі ошақ іс жүзінде тұсалды.
Негізгі ошақ тұсалғанымен ау­қымды өрт бес күн ішінде толықтай өші­рілуі мүмкін. Жауапты министрлік маман­дарының айтуынша, қазіргі таң­да өртті сөндіруге арналған су ша­ша­­­тын құрылғысы бар 33 тікұшақ жұ­мыс істеуде. Олардың 16-сы өртті сөн­­дірсе, қалғаны іздеу және барлау жұмыс­та­рына қолданылады.
Иә, тілсіз жаудың салдарынан тұ­тастай аймақ зардап шекті. Өрт 60 мың гектарды шарпыды, өкінішке орай «Семей орманы» резерватының 14 қыз­меткері және тағы бір адам қайтыс бол­ды. Әрине зардап шеккен және қайтыс болған азаматтардың отбасына мемлекет қолдан келгенше көмек көр­сетуге дайын. Мәселен, Мемлекет бас­шысының жедел штаб отырысында берген тапсырмаларын орындау үшін қаза тапқандардың отбасыларына «Қа­зақстан халқына» қорынан 7 млн тең­геден, сондай-ақ кәмелетке толмаған әр балаға 2 млн теңгеден төленетін болады. Сонымен қатар 40-тан астам қазақстандық ЖОО өрттен зардап шек­кен отбасылардың студенттеріне грант­тар мен жатақханадан орын беруге дайын. Оған қоса ақылы негізде оқитын студенттер мен магистранттарды грант­қа ауыстыру көзделген.
Бүгінде Абай облысына гумани­тарлық көмек, азық-түлік пен қажетті заттар еліміздің әр аймағынан мол мөлшерде жеткізіліп жатыр. Мысалы, 30 мың литрден астам ауыз су, 2 тон­надан астам ет және 44 тонна ұн, ма­карон, күнбағыс майы, консервілер мен шұжықтар, сүт, шай, кондитерлік өнім­дер сияқты азық-түліктер келген. Сон­дай-ақ қажетті тауарлар гигиена құ­рал­­дары, бір реттік ыдыс-аяқ, шұлық, қол­ғап және футболкалармен қамтылған.
Жалпы, өртті сөндіруге Төтенше жағ­дайлар министрлігінен, Орман ша­руа­­шылығы комитетінен, Қорғаныс минис­трлігінен 1 800-ден астам адам, 350-ге жуық техника жұмылдырылған. Өртті сөндіру жұмыстары басталғалы бері өрт ошақтарына әуеден 2100 рет, жал­пы көлемі 6000 тоннаға жуық су төгілген.
Қуанышты жаңалық, 14 мау­сым­да Абай ауданындағы өрттің лока­ли­­зациясы белгілі болды. Бірақ толық жойылғанға дейін локализа­ция­ланған ошақтарға су төгу, өрттің шетін топырақпен толтыру жүргізіле береді. Жедел штабтың мәліметінше, елді ме­кендерге қауіп төніп тұрған жоқ.
Иә, бұл қасіретті де халық болып, ел болып өткерерміз. Бірақ өрттің салдарынан табиғатқа тиген зиянды сөзбен айтып жеткізе алмаймыз. Тұ­тастай орманымыз, ондағы қаншама жасыл-желек, аң-құс зиян көрді. Сон­дықтан бүгінгі басымыздан өткен тілсіз жаудың зұлматынан алдағы уақытта сабақ алуымыз және жүйелі шаралар қабылдауымыз қажет. Осы орайда Мәжіліс депутаттары осындай пікір біл­діріп, жағдайды түзеуге қатысты Үкіметке сауал жолдап та үлгерді. Яғни онда өздерінің ұсыныстарын да қоса көрсеткен. Олар өртті жоғары дәлдікпен анықтайтын заманауи технологияларды қолдану аясын кеңейту қажет деп санайды. Тиісті қызметтерді фото және бейне түсіру мүмкіндіктері бар дрон­дармен жабдықтау туралы да айтылған. Орман шаруашылықтарының материалдық-техникалық базасын ны­­ғайтуда өте маңызды болып отыр. Сон­дай-ақ құтқарушылар санының аздығы да сынға алынды.

Жандос МАХМҰТҰЛЫ